KajLicht breekt door waar geen zon schijnt;
Waar geen zee stroomt, stuwen de wateren van het hart
Hun getijden naar binnen;
En, als gebroken spoken met glimwormen in hun hoofden,
Boren de dingen van licht
Zich door het vlees waar geen vlees de botten siert.
Een kaarsvlam in de dijen
Verwarmt jeugdigheid en zaad en verbrandt de sporen van de ouderdom;
Waar geen zaad zich roert,
Ontrimpelt de vrucht van de mens zich in de sterren,
Helder als een vijg;
Waar geen was is, toont de kaars zijn vezels.
De dag breekt aan achter de ogen;
Vanaf de polen van schedel en teen glijdt het druistig bloed
Als een zee;
Noch omsloten, noch ingeperkt, spuiten de bronnen van de hemel / Op naar de pompstang
Ontwarend in een glimlach de olie van tranen.
De nacht rondt in de kassen,
Als een maan van pek, het uiterst van de bollen;
Dag verlicht het bot;
Waar geen kou is, spelden de afstropende stormen
‘s Winters mantel los;
Het lentevlies hangt van de leden.
Licht gaat op over geheime plekjes,
Over gedachtetoppen waar gedachten rieken in de regen;
Als logica sterft,
Groeit het geheim van de bodem door het oog,
En bloed springt op in de zon;
Boven de verlaten hoekjes staat de dageraad.
Dylan Thomas (1914-1953)
Vertaling: Kaj van der Plas
Light breaks where no sun shines
Light breaks where no sun shines;
Where no sea runs, the waters of the heart
Push in their tides;
And, broken ghosts with glow-worms in their heads,
The things of light
File through the flesh where no flesh decks the bones.
A candle in the thighs
Warms youth and seed and burns the seeds of age;
Where no seed stirs,
The fruit of man unwrinkles in the stars,
Bright as a fig;
Where no wax is, the candle shows its hairs.
Dawn breaks behind the eyes;
From poles of skull and toe the windy blood
Slides like a sea;
Nor fenced, nor staked, the gushers of the sky
Spout to the rod
Divining in a smile the oil of tears.
Night in the sockets rounds,
Like some pitch moon, the limit of the globes;
Day lights the bone;
Where no cold is, the skinning gales unpin
The winter’s robes;
The film of spring is hanging from the lids.
Light breaks on secret lots,
On tips of thought where thoughts smell in the rain;
When logics dies,
The secret of the soil grows through the eye,
And blood jumps in the sun;
Above the waste allotments the dawn halts.
Dylan Thomas (1914-1953)
Toelichting bij mijn vertaling
De beeldtaal van het gedicht heb ik geïnterpreteerd vanuit dit perspectief.
Het thema van het gedicht is hoop, en hoop is in het gedicht een manier van kijken naar de wereld die:
- leven ziet in wat dood lijkt
- nieuwe levenskracht wakker maakt, vitaliteit
- het denken te boven gaat, tegen de logica in
Belangrijke beelden in het gedicht zijn het oog, licht en donker, het bloed en (schat ik dit goed in?) ‘masculien-seksuele’ beelden.
Het oog is niet een orgaan dat van buiten naar binnen waarneemt, maar dat van binnen naar buiten waarneemt. Wat achter de ogen is schept de werkelijkheid die ze zien.
De eerste en de laatste regel van het gedicht sluiten op elkaar aan. Juist waar geen licht denkbaar is,
kun je het ontwaren. Omdat je kloppende hart, het vuur in je lendenen, je bloed en je tranen in dat wat dood lijkt leven zaaien.
Het woord ontrimpelt is een eigen samenstelling, een letterlijke vertaling van to unwrinkle. Het woord druistig wordt in Groningen nog wel gebezigd. Het past beter bij de kleur van het gedicht dan ‘onrustig’ of ‘zwenkend’ of hoe je windy dan ook zou willen vertalen.
De derde strofe kostte even wat moeite om te vertalen, omdat de metafoor van de olieboring me in eerste instantie niet duidelijk was. Uiteraard blijft ook bij vertaling van rod met ‘roede’ de (volgens mij) masculien-seksuele metafoor overeind staan (pun intended).
De vierde strofe was de meest lastige, omdat de dichter lijkt te duiden op het oog. De sockets als oogkassen (eyesockets) en de globes als oogbollen. To round the limit is voor zover ik weet geen staande uitdrukking in het Engels. Ik heb het werkwoord de betekenis gegeven van het Nederlandse ‘ronden’ als ‘Wij rondden Kaap de Goede Hoop’. Volgens deel 1 van strofe 3 en deel 1 van strofe 4 maakt de nacht in de ogen plaats voor de dag.
Heb je commentaar op mijn vertaling, laat het me weten!